Project 2Do2Digital van start
16-02-2023
Digitale tool ondersteunt gezonde leefstijl
Het eerste advies aan ouderen (55+) met overgewicht en diabetes type 2, is afvallen. Om hen hierbij te ondersteunen werd het 13 weken tellende leefstijlprogramma 2Do ontwikkeld. Gericht op afvallen met spierbehoud, door training en gezonde voeding. Hoe zorg je ervoor dat ouderen hun gezonde(re) leefstijl vasthouden na afloop van deze begeleiding? Onderzoekers vermoeden dat een digitale tool uitkomst biedt.
Onlangs ontving het onderzoeksthema Mensen In Beweging (MIB) van het Centre of Expertise Urban Vitality (CoE UV) van de Hogeschool van Amsterdam (HvA) een stimuleringssubsidie van 40.000 euro. Om tijdens het onderzoeksproject 2Do2Digital een dergelijke tool te ontwikkelen.
‘We hebben in Nederland de komende tientallen jaren te maken met een sterke vergrijzing’, aldus docent-onderzoeker Robert Memelink. Daarbij zien we steeds meer ouderen met overgewicht of obesitas. Door deze ontwikkelingen kampen steeds meer ouderen met diabetes type 2. Dit leidt tot meer gezondheidsproblemen, minder kwaliteit van leven, hogere zorgkosten en -lasten.
Leefstijlinterventie 2Do
Memelink is docent aan de opleiding Voeding en Diëtetiek en onderzoeker bij het lectoraat Voeding en Beweging. ‘Wanneer ouderen met obesitas afvallen, verliezen ze normaal gesproken een belangrijk deel aan spiermassa. Dit is ongunstig omdat ouderen van nature al spiermassa en -functie vierliezen. Dat laatste noemen we sarcopenie. Het zorgt ervoor dat ouderen na verloop van tijd minder zelfredzaam zijn. Ze bewegen minder en lopen bijvoorbeeld meer risico om te vallen.
Vanuit het lectoraat Voeding en Beweging vroegen wij ons eerder af of het mogelijks is om ouderen met obesitas en diabetes type 2 te laten afvallen mét behoud van spiermassa. Door training en extra eiwitinname. En zouden ze glucosepieken in hun lichaam daardoor beter kunnen verwerken?’
Om antwoorden te vinden op deze vragen, startte in 2014 het onlangs afgeronde onderzoeksproject PROBE. Memelink: ‘Op basis van deze studie ontwikkelden we de leefstijlinterventie 2Do: krachttraining en intensieve intervaltraining in combinatie met een eiwitrijk, energiebeperkt dieet. Ouderen met obesitas en diabetes type 2 trainden 13 weken in een groep onder intensieve begeleiding van een diëtist en personal trainers. Zo lukte het hen om per maand bijna een kilo vetmassa kwijt te raken en hun spiermassa te behouden. Bij de groep die een extra eiwitdrank kreeg, nam de spiermassa zelfs iets toe. Bij deze groep nam de insulinegevoeligheid tevens toe. Dat betekent dat zij de glucose uit hun voeding beter konden verwerken.’
Digitale ondersteuning
Onlangs werd de leefstijlinterventie 2Do erkend door het Loket Gezond Leven van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Memelink: ‘Onze interventie bleek succesvol doordat deelnemers intensief in groepsverband worden begeleid én zelf actief aan de slag gaan. Ze stimuleren elkaar. Na afloop van het programma konden ze bijvoorbeeld langer wandelen met de hond of lekker ravotten met hun kleinkinderen.
Tijdens de studie zagen we dat 70% van de deelnemers na een half jaar nog steeds actiever was dan voorheen. Ruim 40% wist een gezonder eetpatroon vol te houden. We willen dat een nog hoger percentage deelnemers deze aanpassingen voortzet. Daarom onderzoeken we in 2Do2Digital de inzet van een digitale tool.’
Digital Life
Hierbij komt de expertise van Memelinks collega-onderzoeker Annette Brons van pas. Brons is docent-onderzoeker voor het lectoraat Digital Life en de opleiding HBO-ICT van de HvA. Ze geeft les in de minor en de master Applied Artificial Intelligence (AAI) en werkt als postdoc-onderzoeker bij onderzoeksthema Mensen In Beweging (MIB). Brons: ‘Uit voorgaand onderzoek weten we dat duurzame gedragsveranderingen veel tijd kosten. Door het ontwikkelen van een digitale tool hopen we mensen de mogelijkheid te bieden zelf een vervolg te geven aan de leefstijlinterventie 2Do.
Om de overgang naar digitale ondersteuning soepel te laten verlopen, willen we hen in de nabije toekomst al tijdens het 13 weken tellende programma 2Do, samen met de zorgverlener, laten starten met de digitale tool. Zodat ze wennen aan het gebruik ervan.’
Elementen digitaliseren
De onderzoekers zijn deze maand gestart, ondersteund door studenten Voeding en Diëtetiek, met een analyse van elementen uit de leefstijlinterventie die geschikt zijn voor digitaal gebruik. Brons: ‘Denk hierbij aan het stellen van doelen. Of het koppelen van acties aan die doelen (action-planning). Hiertoe zullen we de zorgverleners, die op dit moment met het 2Do-prgramma werken, bevragen. Gelet op de doelgroep is de kans groot dat we een eiwitmodule ontwikkelen, waarin mensen makkelijk kunnen bijhouden hoeveel eiwitten ze binnenkrijgen en of de kwaliteit van deze eiwitten voldoende is. Voor mensen met diabetes type 2 is bewustzijn rondom koolhydraten ook heel belangrijk. Tijdens dit onderzoek analyseren we wat we op dat gebied kunnen doen in vervolgonderzoek.
Wanneer we weten welke elementen uit het bestaande 2Do-programma geschikt zijn voor digitaal gebruik, brengen we de eisen en functionaliteiten ervan in kaart. Wil je digitaal doelen kunnen instellen? Dan heb je bepaalde knoppen en keuzemogelijkheden nodig. Met een lijst van eisen ontwerpen we een prototype dat we toetsen onder deelnemers en zorgverleners. Vervolgens laten we de tool bouwen door een externe partner. Doordat we tijdens dit project kunnen voortbouwen op digitale elementen van het MIB-platform, kunnen we in relatief korte tijd veel bereiken.’
Zelfstandigheid stimuleren
Wat de digitale tool straks toevoegt? Brons: ‘Patiënten kunnen - na de eerste 13 weken van het groepsprogramma – zelfstandig verder werken aan hun doelen. Zorgverleners kunnen hen desgewenst ondersteunen.’ Memelink: ‘Ik stel me voor dat deelnemers na afloop van het leefstijlprogramma met hun zorgverlener bepalen waarop zij hun focus leggen. Hoe ze doelen kunnen behalen én resultaten kunnen behouden. Zo stimuleren we de gezondheid en zelfstandigheid van mensen op de lange termijn.’
Dit nieuwsitem is eerder verschenen op de HvA website Urban Vitality